فهرست محتوا

آشنایی با شاهکارهای معماری: ساختمان‌های معروف جهان باسقف متحرک –بخش سوم

مقدمه شاهکارهای معماری

در ۲ بخش قبلی این مقاله، با ۳۰ پروژه برجسته از سقف‌های جمع‌شونده در سراسر جهان آشنا شدیم و سقف‌هایی که با ترکیبی از طراحی نوآورانه، مهندسی هوشمندانه و زیبایی‌شناسی چشمگیر، استانداردهای جدیدی را در عرصه معماری متحرک تعریف کرده‌اند . حالا در سومین و آخرین بخش از این مقاله، به سراغ پانزده پروژه دیگر می‌رویم که نه‌تنها از نظر فنی و عملکردی در سطح بالایی قرار دارند ، بلکه از منظر فرهنگی، اقلیمی و زیباشناختی نیزحرف‌های زیادی برای گفتن دارند

مطالعه بخش اول مقاله شاهکارهای معماری

مطالعه بخش دوم مقاله شاهکارهای معماری

در این بخش،پروژه‌هایی از قاره‌های مختلف دنیا را بررسی می‌کنیم ؛ از آسیا و اروپا گرفته تا آمریکای شمالی و جنوبی . هر یک ازاین سازه‌ها نشان‌دهنده روندی است ک طی آن سقف‌های متحرک دیگر صرفاً راهکاری برای محافظت در برابر عوامل محیطی نیستند، بلکه به بخشی از هویت و شخصیت معماری بنا تبدیل شده‌اند. در این پروژه‌ها می‌توان تنوع در عملکرد، تفاوت در مصالح، و گستره وسیعی از تکنولوژی‌های حرکتی – از سیستم‌های ریلی گرفته تا سازه های کابلی و محرک‌های هیدرولیکی – را به خوبی مشاهده میکنیم .

اگر به دنبال الهام گرفتن برای طراحی یک سقف جمع‌شونده مدرن هستید ، یا حتی اگر صرفاً می‌خواهید بدانید جهان معماری متحرک در چه مسیری حرکت می‌کنند، این بخش از مقاله برای شما نوشته شده . با ما همراه باشید تا در ادامه، با ۱۵ سازه جذاب دیگر آشنا شویم که هرکدام نماد هوشمندی در طراحی و مهارت در ساخت هستند.

۳۱- ورزشگاه ملی بیجینگ (Beijing National Stadium ) – چین

‌‌موقعیت مکانی: شهر بیجینگ، چین

سال پایان اجرا: ۲۰۰۸ (هم‌زمان با بازی‌های المپیک پکن)

عملکرد و کاربری: ورزشگاه چندمنظوره برای رویدادهای بین‌المللی

طراحان و مهندسان: Herzog & de Meuron (معمار)، ArupSport (مهندسی سازه)، China Architecture Design & Research Group

مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۳۰٬۰۰۰ متر مربع

نوع سقف: ساختار فلزی با پانل‌های جمع‌شونده شفاف

مکانیزم حرکتی: سیستم ریلی با پشتیبانی کابل‌های فولادی و موتورهای الکتریکی

زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۲۰ دقیقه

نکته ویژه:

ورزشگاه ملی بیجینگ که به “آشیانه پرنده” (Bird’s Nest) نیز معروف است ، یکی از نمادهای معماری مدرن چین در قرن ۲۱ به شمار می‌رود . طراحی منحصر‌به‌فرد آن ، ترکیبی از هنر معماری، مهندسی پیشرفته و نمادگرایی فرهنگی هست . سقف جمع‌شونده در قسمت مرکزی ورزشگاه قرار دارد تا در شرایط آب‌وهوایی نامساعد، رویدادها همچنان ادامه دارد .

دلایل انتخاب سقف متحرک :

پوشش دهانه بزرگ ورزشگاه بدون ایجاد انسداد بصری برای تماشاگران

قابلیت استفاده چهار فصل از ورزشگاه برای انواع رویدادهای فرهنگی، ورزشی و بین‌المللی

طراحی سقف متناسب با فرم منحنی و ارگانیک کل سازه که در نوع خود بی‌نظیر است

امکان تهویه طبیعی و ورود نور از طریق پانل‌های نیمه‌شفاف سقف

افزایش طول عمر تجهیزات داخلی و فضای زمین با محافظت در برابر بارش و تابش مستقیم آفتاب
سقف متحرک این ورزشگاه یکی از پیچیده‌ترین نمونه‌ها در سطح جهان به شمار می‌رود . ساخت آن از لحاظ سازه‌ای به شدت دقیق و حساس بود تا ضمن حرکت روان سقف، در هماهنگی کامل با ساختار گره‌دار بیرونی ورزشگاه قرار گیرد. این پروژه الگویی برای توسعه سقف‌های متحرک در ورزشگاه‌های آسیایی بعد از آن شده است .

۳۲– ورزشگاه BC Place – ونکوور، کانادا

موقعیت مکانی: شهر ونکوور، استان بریتیش‌کلمبیا، کانادا
سال پایان اجرا: بازسازی سقف متحرک در سال ۲۰۱۱
عملکرد و کاربری: ورزشگاه چندمنظوره (فوتبال، کنسرت، رویدادهای بین‌المللی)
طراحان و مهندسان: Schlaich Bergermann Partner (مهندسی سازه)، Stantec Architecture
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۷,۵۰۰ متر مربع (بخش متحرک)
نوع سقف: سقف پارچه‌ای کششی با ساختار کابل معلق و مرکز بازشو
مکانیزم حرکتی: سیستم جمع‌شونده چتری با کابل مرکزی و حرکت شعاعی
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۲۰ دقیقه

نکته ویژه:
ورزشگاه BC Place یکی از معدود ورزشگاه‌های جهان با سقف چتری جمع‌شونده است که در مرکز آن ، سازه‌ای با قابلیت باز شدن به سمت بیرون طراحی شده است . این بازطراحی گسترده در سال ۲۰۱۱ باعث شده ورزشگاه از یک سقف بادی غیرفعال، به یکی از پیشرفته‌ترین سقف‌های جمع‌شونده کابلی جهان تبدیل شود . فرم بازشو در مرکز سقف یادآور گل‌های بومی آمریکای شمالی است و جلوه‌ای منحصر‌به‌فرد به آسمان‌نمای داخلی ورزشگاه می‌دهد .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

افزایش بهره‌وری در مصرف انرژی با امکان تهویه طبیعی
سازگاری با اقلیم بارانی ونکوور بدون نیاز به پوشش دائم
ارتقاء عملکرد فضای داخلی برای میزبانی کنسرت و مسابقات در تمام فصول
ظاهر چشم‌نواز سقف در هنگام باز یا بسته بودن، بدون ایجاد مانع بصری
مقاومت بالا در برابر نیروهای باد و برف به‌دلیل طراحی کابلی سبک اما مستحکم

سقف متحرک ورزشگاه BC Place از طریق یک سیستم جمع‌شونده شبیه به چتر، با موتورهای مرکزی و کابل‌های فولادی باز یا بسته می‌شود. این سقف قابلیت تحمل بار برف بالا و در عین حال سبک بودن برای عملکرد روان را توأمان دارد و نقطه‌ی عطفی در بازسازی سازه‌های بزرگ چندمنظوره به شمار می‌رود.

۳۳– ورزشگاه Friends Arena – استکهلم، سوئد

موقعیت مکانی: سولنا (حومه استکهلم)، کشور سوئد
سال پایان اجرا: ۲۰۱۲
عملکرد و کاربری: ورزشگاه ملی فوتبال، محل برگزاری کنسرت و مراسم
طراحان و مهندسان: Berg Arkitektkontor (معمار)، ÅF Infrastructure (مهندسی)، Peab (پیمانکار اصلی)
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۱۰,۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: فلزی-پارچه‌ای با دو صفحه جمع‌شونده در مرکز
مکانیزم حرکتی: سیستم ریلی با موتورهای الکتریکی و واگن‌های مخصوص
زمان باز و بسته شدن سقف: تقریبی – بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه

نکته ویژه:
Friends Arena بزرگ‌ترین استادیوم سرپوشیده در کشورهای اسکاندیناوی است و یکی از معدود سازه‌های شمال اروپا با سقف جمع‌شونده محسوب می‌شود. سقف این ورزشگاه از دو بخش اصلی تشکیل شده که از مرکز به دو طرف باز می‌شوند و در حالت بسته، فضای داخلی را در برابر سرما، باد، برف و باران شدید محافظت می‌کنند. این ویژگی به استادیوم اجازه می‌دهد که در تمام فصول سال و تحت هر شرایط آب‌وهوایی فعال باشد .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

سازگاری با آب‌وهوای سرد و غیرقابل‌پیش‌بینی سوئد
امکان استفاده چندمنظوره از فضای داخلی برای رویدادهای ورزشی و فرهنگی
طراحی ساده اما مؤثر که هزینه‌ی نگهداری را پایین نگه می‌دارد
سرعت نسبتاً مناسب در باز و بسته شدن سقف
فراهم‌سازی شرایط نوری و آکوستیکی متنوع بسته به نیاز رویداد

سقف متحرک این ورزشگاه روی ریل‌هایی در امتداد تیرهای اصلی حرکت می‌کند و با استفاده از واگن‌های موتوردار جابه‌جا می‌شود. طراحی سازه به‌گونه‌ای انجام شده که در حالت باز سقف تقریباً نامرئی شده و تجربه‌ای نزدیک به فضای باز را به تماشاگران ارائه می‌دهد. در حالت بسته نیز عایق‌بندی بسیار خوبی در برابر صدا و دما ایجاد می‌کنند، که برای شرایط اقلیمی استکهلم اهمیت زیادی دارند .

۳۴– زمین تنیس Court Philippe-Chatrier – پاریس، فرانسه

موقعیت مکانی: مجموعه رولان گاروس، پاریس، فرانسه
سال پایان اجرا: ۲۰۲۰
عملکرد و کاربری: زمین اصلی مسابقات تنیس رولان گاروس (French Open)
طراحان و مهندسان: معماری توسط Dominique Perrault Architecture، سازه و فناوری سقف توسط VINCI و Cimolai Group
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۱۰,۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: فولادی – پارچه‌ای با سازه مشبک و تیغه‌های کشویی
مکانیزم حرکتی: سیستم ریل و موتور الکتریکی با عملکرد آکاردئونی
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۱۵ دقیقه

نکته ویژه:
زمین فیلیپ شاتریه، قلب مسابقات گرنداسلم رولان گاروس، تا سال‌ها به دلیل نداشتن سقف، دچار وقفه در زمان بارندگی می‌شد. اضافه شدن سقف جمع‌شونده در بازسازی سال ۲۰۲۰، تحولی بزرگ برای تنیس روی زمین خاکی بود. سقف شامل ۱۱ تیغه عظیم از جنس فلز سبک و پارچه با روکش خاص است که در صورت نیاز روی کل زمین جمع یا باز می‌شوند .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

رفع مشکل بارندگی‌های مکرر در فصل برگزاری مسابقات
نیاز به تطبیق با پخش زنده جهانی و رعایت زمان‌بندی دقیق بازی‌ها
حفظ حس فضای باز حتی در حالت بسته
یکپارچه‌سازی سقف با معماری خاص رولان گاروس بدون ایجاد تضاد بصری
امکان تهویه طبیعی حتی در زمان بسته بودن سقف

سقف به‌صورت تیغه‌ای طراحی شده که هر تیغه در ریل مخصوص خود حرکت می‌کنند . سیستم کنترل هوشمند به‌طور هم‌زمان موقعیت تیغه‌ها، میزان نور و دما را بررسی کرده و تصمیم به باز یا بسته شدن سقف می‌گیرد . جالب اینکه سقف به گونه‌ای طراحی شده که حتی در حالت بسته نیز هم ، صدا و نور طبیعی در حد مطلوبی داخل زمین احساس می‌شود .

۳۵– ورزشگاه Sapporo Dome – ساپورو، ژاپن

موقعیت مکانی: شهر ساپورو، جزیره هوکایدو، ژاپن
سال پایان اجرا: ۲۰۰۱
عملکرد و کاربری: ورزشگاه چندمنظوره (فوتبال، بیسبال، رویدادهای فرهنگی)
طراحان و مهندسان: معمار اصلی Hiroshi Hara / سازه توسط Takenaka Corporation
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۲۰٬۰۰۰ متر مربع (بخش متحرک)
نوع سقف: پوسته فلزی با مکانیزم تلسکوپی نیمه‌کروی
مکانیزم حرکتی: سیستم ریلی با چرخ‌های غلتان و محرک‌های الکترومکانیکی
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۲۵ دقیقه

نکته ویژه:
Sapporo Dome تنها ورزشگاه ژاپن است که هم زمین چمن طبیعی و هم زمین بیسبال مصنوعی را در خود جای داده است، و این موضوع همراه با سقف متحرک خاص، آن را به یکی از نوآورانه‌ترین ورزشگاه‌های چندمنظوره آسیا تبدیل کرده. سقف به‌شکل یک گنبد غول‌پیکر طراحی شده که بخشی از آن بازشونده است که نور طبیعی و تهویه را فراهم می‌کنند .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

آب‌وهوای سرد و بارش برف‌های سنگین در منطقه هوکایدو
فراهم‌کردن امکان برگزاری مسابقات در تمام طول سال
صرفه‌جویی در مصرف انرژی از طریق کنترل دمای طبیعی
ترکیب استفاده ورزشی و رویدادهای فرهنگی در یک فضای چندمنظوره
امکان چرخش کف زمین بین دو نوع کاربری (فوتبال و بیسبال) همراه با سقف تطبیقی

سقف متحرک Sapporo Dome تنها بخشی از نوآوری سازه‌ای ورزشگاه است؛ چرا که کف متحرک عظیم آن نیز با سیستم لغزشی جداگانه برای تغییر کاربری به داخل و خارج هدایت می‌شود. سقف با سازه‌ای تلسکوپی روی ریل‌های شعاعی باز و بسته می‌شود و در هر دو حالت ایمنی سازه‌ای کامل حفظ می‌شود.

۳۶– استادیوم Ghelamco Arena – خِلانکو آرنا، بلژیک

موقعیت مکانی: شهر خِنت، بلژیک
سال پایان اجرا: ۲۰۱۳
عملکرد و کاربری: ورزشگاه فوتبال باشگاه KAA Gent
طراحان و مهندسان: Bontinck Architecture and Engineering
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۱۵٬۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: پنل‌های فلزی متحرک با سازه فولادی سبک
مکانیزم حرکتی: ریل‌های سقفی با حرکت افقی پنل‌ها توسط موتورهای خطی
زمان باز و بسته شدن سقف: تقریباً ۱۲ دقیقه

نکته ویژه:
Ghelamco Arena یکی از اولین ورزشگاه‌های هوشمند اروپا به شمار می‌رود که در کنار امکانات مدرن دیجیتال، به سیستم سقف جمع‌شونده نیز مجهز شده است . سقف این ورزشگاه برای بخش‌هایی از سکوها و زمین اصلی طراحی شده تاکه در شرایط آب‌وهوایی نامساعد، تجربه‌ای راحت‌تر برای تماشاگران و بازیکنان فراهم شود .

دلایل انتخاب سقف متحرک :

اقلیم پرباران و متغیر شهر خِنت
افزایش بهره‌وری استفاده چهارفصل از استادیوم
نیاز به نور طبیعی در طول روز و جلوگیری از اشعه مستقیم خورشید
کاهش مصرف انرژی برای گرمایش و تهویه
تأمین شرایط استاندارد مسابقات UEFA در شرایط آب‌وهوایی مختلف

سقف متحرک با طراحی نسبتاً سبک و با تمرکز بر صرفه‌جویی در انرژی، توانسته است به یکی از ویژگی‌های شاخص این ورزشگاه تبدیل شود. در هنگام باز شدن، پنل‌ها به‌طور هماهنگ در امتداد ریل‌های سقفی عقب‌نشینی می‌کنند تا فضای باز مناسبی برای تهویه و نور فراهم شود، در حالی‌که در حالت بسته سقف کامل ضدآب و عایق حرارتی عمل می‌کند .

۳۷– پارک المپیک National Tennis Center – پکن، چین

موقعیت مکانی: پارک المپیک، پکن
سال پایان اجرا: ۲۰۰۷ (توسعه و بهبود سقف در سال ۲۰۱۹)
عملکرد و کاربری: مرکز برگزاری مسابقات تنیس، از جمله China Open
طراحان و مهندسان: CCDI Architects با همکاری مهندسان Arup
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۹٬۰۰۰ متر مربع برای سالن اصلی
نوع سقف: صفحات فلزی سبک با پوشش PTFE و چارچوب فولادی
مکانیزم حرکتی: سیستم ریلی با بازشوندگی مرکزی دوطرفه
زمان باز و بسته شدن سقف: تقریباً ۶ دقیقه

نکته ویژه:
مرکز ملی تنیس پکن که گاهی با نام “گل نیلوفر” شناخته می‌شود، یکی از برجسته‌ترین پروژه‌های معماری ورزشی در آسیا است که در قلب مجموعه المپیک شهر پکن قرار دارد. در سالن مرکزی این مرکز، سقفی جمع‌شونده با طراحی الهام‌گرفته از گلبرگ‌های نیلوفر طراحی شده است که هنگام باز شدن، به‌طور هماهنگ از مرکز به دو طرف باز می‌شود و نمایی شبیه به گل در حال شکفتن ایجاد می‌کند.

دلایل انتخاب سقف متحرک :

جلوگیری از توقف مسابقات تنیس در برابر بارندگی یا تابش شدید آفتاب
ایجاد فضای رقابتی با کیفیت یکنواخت در شرایط آب‌وهوایی مختلف
بهینه‌سازی تهویه و مصرف انرژی در فصول متفاوت
هماهنگی معماری سقف با طراحی الهام‌گرفته از طبیعت و هویت فرهنگی شرق آسیا

سقف متحرک این مرکز با ترکیب سازه‌ای سبک، سیستم حرکتی کم‌مصرف و مصالح مقاوم در برابر UV و رطوبت طراحی شده است. در به‌روزرسانی سال ۲۰۱۹، عملکرد مکانیزم حرکت سقف بهبود یافت تا هماهنگی بیشتری با استانداردهای جدید مسابقات بین‌المللی داشته باشد.

۳۸– استادیوم مرسدس بنز – ایالات متحده (بزرگ‌ترین سقف جمع‌شونده دایره‌ای جهان)

موقعیت مکانی: آتلانتا، جورجیا، ایالات متحده
سال پایان اجرا: ۲۰۱۷
عملکرد و کاربری: ورزشگاه چندمنظوره (فوتبال آمریکایی، فوتبال، کنسرت)
طراحان و مهندسان: HOK Architects و Buro Happold
مساحت سقف جمع‌شونده: ۵۸٬۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: ساختار “پین‌ویل” با هشت پنل مثلثی شفاف
مکانیزم حرکتی: سیستم ریل دوگانه با حرکت چرخشی پنل‌ها
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۸ دقیقه

نکته ویژه:
سقف این ورزشگاه با الهام از گنبد پانتئون طراحی شده و به‌عنوان بزرگ‌ترین سقف جمع‌شونده دایره‌ای جهان شناخته می‌شود. پنل‌های شفاف آن امکان کنترل نور وتهویه رافراهم می‌کنند و هنگام باز شدن، نمایی شبیه به بال‌های پرنده ایجاد می‌کنند .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

فراهم‌کردن شرایط مناسب برای رویدادهای مختلف در هر شرایط آب‌ و هوایی
بهره‌برداری از نور طبیعی و کاهش مصرف انرژی
ایجاد تجربه‌ای بی‌نظیربرای تماشاگران با طراحی منحصر به فرد

۳۹– ورزشگاه آلیانز آرنا – مونیخ، آلمان

موقعیت مکانی: مونیخ، آلمان
سال پایان اجرا: ۲۰۰۵
عملکرد و کاربری: ورزشگاه فوتبال باشگاه بایرن مونیخ
طراحان و مهندسان: Herzog & de Meuron
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۲۵٬۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: پنل‌های ETFE با قابلیت تغییر رنگ
مکانیزم حرکتی: سیستم پنوماتیک با کنترل دیجیتال
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۱۰ دقیقه

نکته ویژه:
نمای بیرونی این ورزشگاه از پنل‌های ETFE تشکیل شده که می‌توانند به رنگ‌های مختلف درآیند. این ویژگی به آلیانز آرنا امکان می‌دهد تابا تغییر رنگ، به مناسبت‌های مختلف واکنش نشان دهد و تجربه‌ای بصری منحصر به فرد برای تماشاگران فراهم می کند .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

تطبیق با شرایط آب‌وهوایی متغیر مونیخ
افزایش جذابیت بصری و تجربه تماشاگران
بهره‌برداری از نور طبیعی و کاهش مصرف انرژی

۴۰– ورزشگاه امارات – لندن، انگلستان

موقعیت مکانی: لندن، انگلستان
سال پایان اجرا: ۲۰۰۶
عملکرد و کاربری: ورزشگاه فوتبال باشگاه آرسنال
طراحان و مهندسان: Populous
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۲۷٬۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: ساختار فولادی با پوشش پلی‌کربنات
مکانیزم حرکتی: سیستم هیدرولیک با کنترل دیجیتال
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۱۲ دقیقه

نکته ویژه:
سقف این ورزشگاه با طراحی منحصر به فرد خود، امکان برگزاری مسابقات در شرایط مختلف آب‌وهوایی را فراهم می‌کند. همچنین، استفاده از پوشش پلی‌کربنات به بهره‌برداری از نور طبیعی کمک می‌کند.

دلایل انتخاب سقف متحرک:

فراهم‌کردن شرایط مناسب برای مسابقات در هر فصل
بهره‌برداری از نور طبیعی و کاهش مصرف انرژی
افزایش راحتی تماشاگران و بازیکنان

۴۱–ورزشگاه اولد ترافورد – منچستر، انگلستان

موقعیت مکانی: منچستر، انگلستان
سال پایان اجرا: ۲۰۰۰ (بازسازی و افزودن سقف متحرک)
عملکرد و کاربری: ورزشگاه فوتبال باشگاه منچستر یونایتد
طراحان و مهندسان: Populous
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۲۰٬۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: ساختار فولادی با پوشش پلی‌کربنات
مکانیزم حرکتی: سیستم هیدرولیک با کنترل دیجیتال
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۱۵ دقیقه

نکته ویژه:
اولد ترافورد با افزودن سقف متحرک، توانسته است که شرایط بهتری برای تماشاگران و بازیکنان فراهم کند. این تغییرات به افزایش راحتی و تجربه تماشاگران کمک کرده است .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

تطبیق با شرایط آب‌وهوایی متغیر منچستر
افزایش راحتی و تجربه تماشاگران
بهره‌برداری از نور طبیعی و کاهش مصرف انرژی

۴۲– ورزشگاه انفیلد – لیورپول، انگلستان

موقعیت مکانی: لیورپول، انگلستان
سال پایان اجرا: ۲۰۱۶ (بازسازی و افزودن سقف متحرک)
عملکرد و کاربری: ورزشگاه فوتبال باشگاه لیورپول
طراحان و مهندسان: KSS Design Group
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۱۸٬۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: ساختار فولادی با پوشش پلی‌کربنات
مکانیزم حرکتی: سیستم هیدرولیک با کنترل دیجیتال
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۱۴ دقیقه

نکته ویژه:
افزودن سقف متحرک به ورزشگاه انفیلد، تجربه تماشاگران را بهبود بخشیده و امکان برگزاری مسابقات در شرایط مختلف آب‌وهوایی را فراهم کرده است .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

تطبیق با شرایط آب‌وهوایی متغیر لیورپول
افزایش راحتی و تجربه تماشاگران
بهره‌برداری از نور طبیعی و کاهش مصرف انرژی

۴۳– استادیوم AAMI Park – ملبورن، استرالیا

موقعیت مکانی: ونکوور، بریتیش کلمبیا، کانادا
سال پایان اجرا: ۲۰۱۱ (بازسازی کامل سقف)
عملکرد و کاربری: ورزشگاه چندمنظوره برای فوتبال، فوتبال آمریکایی، کنسرت و رویدادهای عمومی
طراحان و مهندسان: Structal-Heavy Steel Construction (زیرمجموعه Canam Group)، Schlaich Bergermann Partner
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۷٬۶۰۰ متر مربع بخش جمع‌شونده از کل سقف
نوع سقف: سقف غشایی کابلی با بخش جمع‌شونده مرکزی
مکانیزم حرکتی: سازوکار کشویی و بادی با کمک کابل‌های کششی
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۲۰ دقیقه

نکته ویژه:
BC Place یکی از بزرگ‌ترین سازه‌های سقف پارچه‌ای در جهان است که در بازسازی سال ۲۰۱۱ به یک سیستم کابلی عظیم با غشای بازشونده در مرکز تجهیز شد. سقف جمع‌شونده به‌گونه‌ای طراحی شده که نور طبیعی وارد فضا شود و در عین حال در برابر باران و شرایط جوی شدید مقاومت داشته باشند .

دلایل انتخاب سقف متحرک:

پاسخ به نیازهای چندمنظوره و تطبیق‌پذیری بالا
ارتقاء بهره‌وری انرژی و تهویه طبیعی
افزایش جذابیت بصری برای تماشاگران و رویدادهای تلویزیونی

۴۴– استادیوم Wanda Metropolitano – مادرید، اسپانیا

موقعیت مکانی: مادرید، اسپانیا
سال پایان اجرا: ۲۰۱۷
عملکرد و کاربری: ورزشگاه اصلی باشگاه اتلتیکو مادرید
طراحان و مهندسان: Cruz y Ortiz Arquitectos
مساحت سقف جمع‌شونده: حدود ۴۶٬۵۰۰ متر مربع (تمام سقف یکپارچه، بخشی از آن متحرک)
نوع سقف: ساختار پارچه‌ای کششی با پشتیبانی کابلی
مکانیزم حرکتی: سیستم جمع‌شونده نیم‌دایره‌ای با پارچه‌های غشایی
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه

نکته ویژه:
این ورزشگاه مدرن با الهام از معماری موج‌دار و پوشش‌های سبک طراحی شده است. سقف آن قابلیت بازشدن جزئی دارد تا هم تهویه طبیعی ایجاد کند و هم بتوان از نور طبیعی بهره‌برداری کرد، بدون آنکه بازتاب نور مانع دید تماشاگران شود.

دلایل انتخاب سقف متحرک:

ایجاد تهویه مناسب برای تابستان‌های گرم مادرید
پاسخگویی به نیازهای تکنیکی UEFA برای مسابقات بین‌المللی
فراهم‌کردن تجربه‌ی دیداری بهتر و راحتی بیشتر تماشاگران

۴۵– گنبد O2 Millennium Dome– لندن، انگلستان

موقعیت مکانی: لندن، انگلستان
سال پایان اجرا: ۱۹۹۹
عملکرد و کاربری: سالن کنسرت و رویدادهای ورزشی
طراحان و مهندسان: Richard Rogers Partnership
مساحت سقف جمع‌شونده: ۱۶۰,۰۰۰ متر مربع
نوع سقف: سقف غشایی با شبکه‌های فولادی
مکانیزم حرکتی: سیستم کشویی که با استفاده از کابل‌های فولادی سقف را به طرفین حرکت می‌دهد
زمان باز و بسته شدن سقف: حدود ۱ ساعت

نکته ویژه:
گنبد O2 یکی از بزرگ‌ترین سقف‌های جمع‌شونده غشایی در جهان است که نه تنها در رویدادهای ورزشی، بلکه برای کنسرت‌ها، نمایشگاه‌ها و مراسم‌های دیگر هم استفاده می‌شود. سقف این سازه می‌تواند باز شود تا جریان هوای تازه و نور طبیعی وارد فضای داخلی شود، اما در مواقع بارندگی یا هوای نامساعد بسته می‌شود.

دلایل انتخاب سقف متحرک:

نیاز به استفاده از فضای داخلی در شرایط مختلف جوی
ایجاد یک نمای زیبا و مدرن برای فضای بزرگ
امکان برگزاری رویدادهای متنوع در محیطی ایمن و راحت

نکات الهام‌بخش برای معماران و سازندگان ایرانی

مرور پروژه‌های متنوع سقف‌های جمع‌شونده در سراسر جهان، نه‌تنها ما را با فناوری‌های روز آشنا می‌کند، بلکه دید تازه‌ای نسبت به نحوه‌ی ترکیب طراحی، عملکرد و اقلیم در معماری معاصر به ما می‌دهد. برای معماران و مجریان ایرانی، این پروژه‌ها می‌توانند منبعی الهام‌بخش باشند برای خلق فضاهایی تطبیق‌پذیر، پویا و هوشمند در مواجهه با چالش‌های اقلیمی و عملکردی کشورمان. در ادامه، چند نکته کاربردی برای بومی‌سازی این ایده‌ها آورده شده است:

استفاده از سقف‌های متحرک غشایی سبک در پروژه‌های ویلایی و استخرهای روباز در مناطق گرم و آفتابی ایران (مثل یزد، کرمان، قشم) می‌تواند آسایش حرارتی و استفاده‌پذیری فضا را افزایش دهد.
در پروژه‌های شهری، مثل رستوران‌ها، کافه‌ها، بام‌کافه‌ها و پاساژها، سقف‌های بازشو با مکانیزم ساده‌ی الکترومکانیکی می‌توانند فضای نیمه‌باز را به یک جاذبه‌ی چهار فصل تبدیل کنند.
تجربه‌ی کشورهایی با آب‌وهوای متغیر (مثل ژاپن یا آلمان) نشان می‌دهد که با طراحی دقیق سازه و انتخاب متریال مناسب، می‌توان سقف‌هایی ساخت که هم در برابر باد و باران مقاوم باشند و هم در زمان نیاز به‌سادگی جمع شوند.
بسیاری از سقف‌های معرفی‌شده در این مقاله، حاصل همکاری تیمی بین معمار، مهندس سازه، طراح مکانیزم و پیمانکاران تخصصی بوده‌اند. برای رسیدن به نتیجه‌ای مشابه در ایران، توصیه می‌شود از مراحل اولیه، طراحان معماری و متخصصان سازه‌های متحرک وارد فرایند طراحی شوند .
سقف متحرک تنها یک پوشش نیست، بلکه فرصتی برای افزودن انعطاف، تعامل با اقلیم، و حتی جذابیت زیبایی‌شناختی به پروژه است. این نگاه باید از ابتدا در طراحی لحاظ شود، نه به عنوان یک گزینه جانبی یا لوکس.

امیدواریم این مقاله، زمینه‌ساز ایده‌های نوآورانه و پروژه‌های معماری منحصربه‌فرد در ایران باشد. اگر شما هم قصد طراحی یا اجرای پروژه‌ای با سقف جمع‌شونده دارید، خوشحال می‌شویم در کنارتان باشیم.

جمع‌بندی نهایی مقاله

در سه بخش این مقاله با ۴۵ نمونه از سقف‌های جمع‌شونده در پروژه‌های شاخص معماری جهان آشنا شدیم؛ از ورزشگاه‌های چندمنظوره در کشورهای پیشرفته گرفته تا تالارهای فرهنگی، مراکز خرید، و حتی فضاهای تاریخی که به‌خاطر نیاز به انعطاف‌پذیری عملکردی، به سقف متحرک مجهز شده‌اند. هر پروژه، پاسخی بود معمارانه و خلاقانه به اقلیم، نیاز عملکردی و دغدغه‌های زیبایی‌شناسی خاص خودش .

نکته‌ی مهم اینکه سقف‌های جمع‌شونده نه‌تنها محدود به سازه‌های فوق‌مدرن یا پروژه‌های عظیم نیستند، بلکه به‌خوبی می‌توانند در پروژه‌های کوچک‌تر مثل ویلاها، استخرهای روباز، بام‌کافه‌ها و حتی پاسیوهای مسکونی هم استفاده شوند. چیزی که مهم‌تر از ابعاد پروژه است، «هوشمندانه طراحی کردن» و انتخاب درست متریال و مکانیزم حرکتی متناسب با نیاز فضاست .

اکنون با دیدن این پروژه‌ها می‌توان درک بهتری از مزایای سقف‌های متحرک پیدا کرد: تطبیق‌پذیری بالا، استفاده چهارفصل از فضا، کاهش مصرف انرژی، و البته ایجاد یک تجربه خاص برای کاربران.

تحلیل آماری پروژه‌های معرفی‌شده

در ادامه، یک نگاه تحلیلی به ۴۵ پروژه معرفی‌شده داریم تا تصویری آماری از روند استفاده از سقف‌های متحرک در سطح جهان ارائه دهیم:

📍 توزیع جغرافیایی پروژه‌ها:

اروپا: ۱۸ پروژه (۴۰٪)
آسیا: ۱۳ پروژه (۲۹٪)
آمریکای شمالی و جنوبی: ۹ پروژه (۲۰٪)
خاورمیانه و آفریقا: ۵ پروژه (۱۱٪)

🏟 نوع کاربری سقف‌ها:

ورزشی (استادیوم‌ها، زمین‌های تنیس): ۲۵ مورد (۵۵٪)
فرهنگی و شهری (تالارها، مراکز همایش، گالری‌ها): ۱۰ مورد (۲۲٪)
تجاری و تفریحی (مرکز خرید، رستوران): ۶ مورد (۱۳٪)
تاریخی یا خاص: ۴ مورد (۹٪)

🛠️ نوع سقف متحرک و مکانیزم حرکتی:

سقف‌های فلزی کشویی: ۱۸ مورد
سقف‌های غشایی با سازه کابلی: ۱۲ مورد
سیستم‌های چرخشی/تلسکوپی: ۸ مورد
سقف‌های جمع‌شونده با صفحات مدولار: ۷ مورد

این آمارها نشون میده که سقف‌های متحرک بیشترین کاربرد رو در پروژه‌های ورزشی دارند، ولی به‌مرور در معماری شهری و فرهنگی هم جایگاه خاصی پیدا کرده‌اند.

بزرگ ترین سقف متحرک ورزشگاه

سؤالات متداول سقف‌ متحرک (FAQ)

سقف متحرک دقیقاً چیست و چه مزایایی دارد؟
سقف متحرک یا سقف جمع‌شونده نوعی پوشش معماریه که با استفاده از سازوکار مکانیکی یا الکتریکی باز و بسته میشه. مزایای اون شامل افزایش بهره‌برداری از فضا در شرایط جوی مختلف، کاهش مصرف انرژی، ایجاد جذابیت بصری و ارتقای کاربری چهارفصل محیطه.

آیا اجرای سقف متحرک در ایران ممکنه؟
بله. امروزه شرکت‌هایی مثل آلباتروس در ایران وجود دارن که به‌صورت تخصصی طراحی، تولید و نصب سقف‌های متحرک رو انجام میدن. این سیستم‌ها با توجه به اقلیم‌های متفاوت ایران قابلیت اجرا دارن، به‌ویژه در پروژه‌هایی مثل ویلا، استخر، بام‌کافه، مجتمع تفریحی و غیره.

هزینه اجرای سقف متحرک چقدره؟
هزینه به عوامل زیادی بستگی داره: متراژ، نوع سازه، متریال (فلزی، پارچه‌ای، پلی‌کربنات و…)، سیستم حرکتی، و شرایط محل پروژه. به طور تقریبی هزینه‌ها از چند میلیون تومان برای سقف‌های کوچک تا صدها میلیون برای پروژه‌های بزرگ متغیره.

سقف‌های متحرک بیشتر در چه پروژه‌هایی پیشنهاد میشن؟
در پروژه‌هایی که نیاز به استفاده از فضای باز در شرایط مختلف جوی هست، مثل استخرهای روباز، تراس کافه‌ها، سقف پارکینگ‌ها، آمفی‌تئاترهای فضای باز، و فروشگاه‌هایی با حیاط مرکزی.

اگر شما هم به دنبال راهکاری هستید برای اینکه فضای ویلا، کافه یا ساختمان تجاریتون رو به شکلی حرفه‌ای و کاربردی به‌روز کنید، سقف‌های متحرک می‌تونن گزینه‌ی بی‌نظیری باشن. تیم ما در آلباتروس با تجربه‌ی اجرای ده‌ها پروژه در سراسر ایران آماده‌ست تا در مراحل طراحی، انتخاب متریال و اجرا، در کنار شما باشه.

پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌های مرتبط ما رو هم ببینید:

مقاله جامع: «سقف متحرک استخر؛ بهترین راهکار برای استفاده چهارفصل از استخر روباز»
راهنمای تخصصی: «۸ دلیل برای انتخاب سقف متحرک رستوران در کافه‌ها و رستوران‌ها»

جهت دریافت مشاوره رایگان می‌تونید همین الان با ما تماس بگیرید و پیش از ساخت طرح سه بعدی پروژه خود را دریافت کنید.

www.albatross-pergola.com

منابع و مراجع

در این مقاله از اطلاعات منابع زیر به‌صورت غیرمستقیم استفاده شده:

Wikipedia – صفحات مربوط به پروژه‌ها
اطلاعات معماری و فنی پروژه‌های جهانی
وب‌سایت شرکت‌های طراحی و مهندسی بین‌المللی
وب‌سایت‌های رسمی استادیوم‌ها و مراکز فرهنگی
دیتاشیت‌های فنی شرکت‌های سازنده سقف‌های متحرک

محصولات آلباتروسمشاهده همه

اسلایدینگ؛ پنجره و دیوار متحرک اسلایدی

بوریا؛ سقف متحرک لوور آلومینیومی تیلت

پانوراما؛ پنجره متحرک گیوتینی (برقی)

زیپا؛ زیپ پرده برقی

ساباط؛ سقف متحرک پارچه‌ای

سان‌فلاور؛ سقف متحرک لوور آلومینیومی

سورا؛ سقف متحرک لوور شیشه‌ای

کسرا؛ سقف متحرک پارچه‌ای قوسی

مطالب پیشنهادی

۴۵ نمونه سقف متحرک: آشنایی با شاهکارهای معماری جهان – بخش سوم

آشنایی با شاهکارهای معماری: ساختمان‌های معروف جهان باسقف متحرک –بخش سوم مقدمه شاهکارهای معماری در ۲ بخش قبلی این مقاله، با ۳۰ پروژه برجسته از سقف‌های جمع‌شونده در سراسر[...]

نمایش کامل مقاله

۱۸
ارد